menu
Warszawa Tel Aviv Berlin

ćwiczenie nowoczesności

 

Pierwsza edycja polsko-niemiecko-izraelskiego interdyscyplinarnego projektu Ćwiczenie nowoczesności • Exercising modernity • Modernität üben to pilotażowy program wymiany intelektualnej, artystycznej i naukowej skierowany do osób zainteresowanych kulturą i historią Polski, Niemiec oraz Izraela oraz refleksją nad tym, jak projektowanie może zmieniać życie społeczne. W roku setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości program będzie zogniskowany wokół pojęcia nowoczesności: zarówno w jej ujęciu historycznym, jak i jej dzisiejszym rozumieniu, uwzględniającym rewolucjonizujące życie technologie, generowane przez nie nowe sposoby życia i wyzwania.

Założenia ideowe i koncepcyjne programu zostały sformułowane w oparciu o trzy społeczno-kulturowe fenomeny międzywojnia. Z jednej strony jest to powiązana ze szkołą Bauhaus idea nowego sposobu myślenia o przestrzeni życia człowieka, jego potrzebach oraz roli, jaką w ich zaspokajaniu, ale też stymulowaniu odgrywać może nowoczesny twórca. Z drugiej strony – idee międzywojennej Polski i właściwe im myślenie o postępie i budowaniu fundamentów dla wolnego i demokratycznego państwa. Po trzecie wreszcie, sposób, w jaki idee modernizmu znalazły swoje zastosowanie w architekturze tworzącego się państwa Izrael, którego “Białe miasto” stanowi największe na świecie skupisko architektury wcielającej w życie założenia awangardowego języka architektury lat 20. i 30. Odwołując się do fenomenu Bauhausu, Gdyni i Tel Avivu jako symboli interdyscyplinarnych, uniwersalnych programów modernizacyjnych, proponujemy program kursów i otwartych dla publiczności wydarzeń towarzyszących, próbujących kompleksowo przyjrzeć się nowoczesności. W ramach projektu Ćwiczenie nowoczesności • Exercising modernity • Modernität üben chcemy zastanowić się nad tym, co pozostało z tamtych założeń, na ile ich oddziaływanie przetrwało do czasów współczesnych a także, czym zakończyły się próby projektowania życia.

Gdynia – Bauhaus – Tel Aviv

Gdynia, fenomen międzywojennej Polski, to nie tylko świadectwo emancypacyjnych i modernizacyjnych idei realizowanych za sprawą architektury, urbanistyki czy demokratyzacji dostępu do osiągnięć techniki, ale także powiązanie nowoczesności z próbą budowy nowej silnej państwowości. To również symbol miasta otwartego, kosmopolitycznego i budującego swoją tożsamość w oparciu o teraźniejszość. Bauhaus to symbol rewolucji w myśleniu o twórczości i produkcji artystycznej oraz próba ich zbliżania w stronę realnych potrzeb człowieka i życia codziennego. Ta postawa manifestowała się zarówno w samej strukturze szkoły i jej programie nauczania, jak i w podejściu do sztuk plastycznych, architektury czy wzornictwa przemysłowego. Idee te próbowano wcielić w życie w Tel Avivie, gdzie w latach 30. XX powstało “białe miasto”, będące największym na świecie skupiskiem budynków wzniesionych w stylu charakterystycznym dla modernizmu i stylu międzynarodowego. Żydowscy architekci, ukształtowani przez te idee, uchodząc z nazistowskich Niemiec, starali się wprowadzić je w życie, budując swoje nowe państwo w zupełnie innym kontekście społecznym i politycznym oraz odmiennym otoczeniu geograficznym. Historia sprawiła, że to właśnie tam, daleko od miejsca narodzin tych idei, mogły się one zrealizować na zupełnie nieoczekiwaną skalę.

Zderzenie polskich, niemieckich i izraelskich narracji jawi się jako zderzanie się utopii z trudną rzeczywistością polityczną i społeczną, a także wymiarem indywidualnym. Wychodząc od dwóch symboli europejskiej nowoczesności: po polskiej stronie – Gdyni, zaś w odniesieniu do Niemiec – Bauhausu, odwołując się także do odległych geograficznie, jednak ściśle ze sobą powiązanych idei przyświecających budowie państwa Izrael, chcemy przyjrzeć się procesom modernizacyjnych w ich historycznym ujęciu, ale i ich znaczeniu dla myślenia o tożsamości wszystkich tych krajów dzisiaj. Odwołując się do powiązań między tymi miejscami, chcemy zastanowić się nad tym, czym była nowoczesność sto lat temu i które elementy ówczesnego nowoczesnego myślenia mogą być istotne również dzisiaj, jaką rolę dziedzictwo modernizmu odgrywa dziś we wszystkich wspomnianych miejscach oraz jakie były efekty tych prób praktycznego wcielenia w życie modernistycznych utopii. Jednocześnie zadamy sobie pytanie o to, czy dzisiaj wciąż potrzebujemy równie wielkich wizji? Jak współcześni twórcy, myśliciele, lokalni działacze i animatorzy kultury mogą uczestniczyć w budowaniu lepszego jutra? W jaki sposób mogą oni ułatwić oswojenie się z nowoczesnością i pomóc w przygotowaniu się na to, co za kilka dekad będzie określało warunki życia i pracy, relacje międzyludzkie, czy uczestnictwo w kulturze?

 

szkoła 2018

Stanowiąca główny element programu Ćwiczenie nowoczesności • Exercising modernity • Modernität üben szkoła letnio-jesienna zaplanowana jest na paźdizernik-listopad 2018 roku i będzie się odbywać w dwóch lokalizacjach: w Gdyni oraz w kompleksie Bauhaus Denkmal Bundesschule w Bernau koło Berlina.

W programie będą mogli wziąć udział polscy i niemieccy studenci ostatnich dwóch lat kierunków artystycznych i humanistycznych oraz młodzi twórcy, naukowcy, animatorzy kultury (do 35 roku życia), przy czym w kolejnych edycjach planowane jest rozszerzenie programu na uczestników z innych państw – również z Izreala. W wyniku rekrutacji wybranych zostanie ośmioro uczestników z Polski oraz ośmioro z Niemiec. Program, inspirowany interdyscyplinarnym programem szkoły Bauhaus oraz polskich twórców międzywojennej awangardy, obejmować będzie szeroki zakres obszarów tematycznych – sztuki, nauki czy współczesnej humanistyki. Osoby biorące udział w programie będą mogły rozwijać swoje autorskie pomysły nie tylko w dialogu z innymi uczestnikami, ale także z kuratorami, naukowcami i artystami z Polski, Niemiec i Izraela, którzy ramach szkoły będą pełnić funkcje tutorów .

Podsumowaniem udziału w programie będzie szkic projektu badawczego lub artystycznego przygotowywany przez każdego z uczestników. W planach jest wprowadzenie przez Instytut Pileckiego systemu stypendiów, w ramach których część złożonych propozycji artystycznych lub naukowych otrzyma możliwość realizacji.

Udział w programie jest bezpłatny, a organizatorzy pokrywają koszty przejazdów, noclegów oraz wyżywienia uczestników. Zajęcia w ramach szkoīy odbywają się w języku angielskim.