Program Stypendiów Kulturalnych

Projekt Ćwiczenie nowoczesności obejmuje także program stypendiów kulturalnych. Stypendia skierowane są do młodych artystów i naukowców, którzy uczestniczyli w głównym module projektu, jakim jest Akademia. Owocem programu stypendialnego są różnorodne projekty artystyczne i przedsięwzięcia badawcze. Charakteryzują się one interdyscyplinarnym podejściem i sięganiem do różnorodnych dziedzin sztuki – od architektury po film.

Program stypendialny 2021

Trzecia edycja Akademii Ćwiczenie nowoczesności poświęcona była sposobom przewidywania i projektowania przyszłości przez nurty modernizacyjne na całym świecie, włącznie z koncepcją nowego człowieka, w tym nowego mężczyzny i nowej kobiety, nowego społeczeństwa, nowego stylu życia czy nowego codziennego porządku. ‘We were/are the Future’ było hasłem przyświecającym ubiegłorocznej Akademii, kierującym uwagę jej uczestników na zagadnienia związane z XX-wiecznymi ideami i wizjami budowy „nowego” społeczeństwa, wolnego od głębokich podziałów, gdzie rozdźwięk pomiędzy życiem prywatnym jednostki a konsekwencjami wynikającymi z uprzemysłowienia i rozwoju technologicznego miał zostać zniwelowany. Absolwenci Akademii, poprzez uczestnictwo w szeregu seminariów, warsztatów, wykładów i wizyt studyjnych mieli szansę zgłębić liczne strategie i podejścia stosowane na różnych szczeblach, począwszy od założeń filozoficznych i ideologicznych, aż do polityki przestrzennej i inżynierii społecznej na poziomie państwowym, by dzięki temu mogli samemu spróbować odpowiedzieć na pytania o współczesne wizje rozwoju. Jaki nowy świat mogą nam dziś obiecać i pomóc osiągnąć sztuka, projektowanie i architektura? Czego mogą nas dziś nauczyć eksperymenty poprzedniego stulecia? Czy krytyczna weryfikacja ich założeń może stanowić inspirację dla rozwiązań, jakich obecnie potrzebujemy? Czy jest możliwe wyciągnięcie wniosków z ich błędów i dalsze rozwinięcie tego, co pozostało w nich niedokończone?

Powyższe zagadnienia wytyczyły obszar tematyczny dla konkursu stypendialnego na projekty badawcze i artystyczne przełomu lat 2021/2022.

Realizacja tych projektów będzie przebiegać pod okiem Aleksandry Janus (kuratorka programu Ćwiczenie nowoczesności) oraz Małgorzaty Jędrzejczyk (Oddział Instytutu Pileckiego w Berlinie, kuratorka programu Ćwiczenie nowoczesności), we współpracy z zespołami programowymi Instytutu Adama Mickiewicza i Liebling Haus – White City Center.

Organizator: Instytut Pileckiego Oddział w Berlinie

Partnerzy: Instytut Adama Mickiewicza oraz Liebling Haus – White City Center

Stypendyści roku 2021/2022

W konkursie wyłoniono zwycięzców, którzy przez sześć miesięcy będą pracować nad swoimi autorskimi projektami, poświęconymi zagadnieniu nowoczesności analizowanemu w kontekście polskiej historii, kultury i sztuki XX wieku, a także tematycznie nawiązującymi do niemieckiego i/lub izraelskiego modernizmu. Owocem projektów są różnorodne prace artystyczne i badawcze o charakterze interdyscyplinarnym, sięgające do różnych dziedzin sztuki – od architektury po film.

Stypendium Kulturalne Programu „Ćwiczenie nowoczesności” otrzymali:

Michał Kowalski
Urszula Prokop
Marcin Szczodry
Yael Vishnizki-Levi

Serdecznie gratulujemy stypendystom!

Michał Kowalski

Projekt Ogrody Inkluzywności inspirowany jest modernizmem – punktem zwrotnym w historii dystrybucji przestrzeni i czasem przeformowania paradygmatów społecznych. Współcześnie desperacko potrzebujemy zmiany w sposobie w jaki zasiedlamy „naszą” planetę i w sposobie w jaki odnosimy się do siebie nawzajem. Nikt nie powinien być nigdy więcej pozostawiony w tyle, bez zasobów wodnych, w osiedlach gettach, zaniedbanych dzielnicach, czy strefach przygranicznych zamkniętych zasiekami. Choć idea sprawiedliwości przestrzennej i inkluzywnych, dostępnych terenów zieleni może wydawać się utopijna, małe interwencje mają potencjał do wprowadzenia większej zmiany. Badanie modernistycznego podejścia, prospołecznych i zorientowanych na naturę koncepcji przestrzennych z różnych lokalizacji, a w szczególności wybitnych przykładów polskich, niemieckich i izraelskich pozwoli zaplanować i zbudować współczesne Ogrody Inkluzywności.
W ramach swojego projektu, autor proponuje zaprojektowanie oraz wybudowanie w formie tymczasowego, wielofunkcyjnego i wędrującego pawilonu realizowanego w przestrzeni publicznej wybranych miast. Obiekt miałby pełnić funkcję kulturalno-edukacyjną wraz z funkcjami pomocniczymi do codziennego pragmatycznego wykorzystania przez lokalne społeczności w celu stymulowania dalszego przepływu pomysłów i inspirowania do większej zmiany. Stworzone w ten sposób obiekty miałyby być miejscem, w którym etyka łączy
się z estetyką, w których otwarte i zintegrowane społeczności czerpią korzyści z możliwości uczenia się od siebie samych oraz od dorobku poprzednich pokoleń.
Oprócz wykreowania inkluzywnej przestrzeni ogrodów z tymczasowym wielofunkcyjnym pawilonem, projekt zakłada stworzenie Atlasu Ogrodów Inkluzywości – zbioru dobrych praktyk współczesnych i dawnych z różnych lokalizacji, które zostaną przedstawione w formie wystawy oraz publikacji.

rys. Michał Kowalski, wycinek z portfolio

Nota biograficzna:

Michał Kowalski jest architektem, urbanistą oraz badaczem posiadającym ponad 20 letnie doświadczenie jako projektant i planista. Jest członkiem Towarzystwa Urbanistów Polskich i Izby Architektów RP a także autorem i współautorem projektów mieszkaniowych w różnych skalach i formach. Zaangażowany w odbudowę mieszkalnictwa społecznego w Polsce. Uczestnik i laureat wielu konkursów architektonicznych i urbanistycznych. Doświadczenie zawodowe zdobywał w Polsce i za granicą, w sektorze komercyjnym i publicznym. W polu jego zainteresowań badawczych znajduje się m.in. inkluzywna przestrzeń publiczna i integracyjna urbanistyka. W ramach autorskiego „How thinktank” bada przestrzeń także w wymiarze pozafizycznym, jako pole indywidualnej egzystencji, sferę relacji międzyludzkich i pamięci zbiorowej oraz ich wzajemne przenikanie się z wykonstruowanym i naturalnym krajobrazem. Pisze o materialnej i niematerialnej przestrzeni wielopoziomowo integrującej różnorodnych użytkowników ze światem przyrody.

Marcin Szczodry

Projekt Marcina Szczodrego zakłada przeprowadzenie badań nad życiem i twórczością nieznanego szerzej architekta i projektanta Maxa Krajewskiego – jednego z niewielu polskich studentów Bauhausu, którego fascynująca historia została niemal całkowicie przeoczona. W swoim projekcie proponuje zrekonstruować biografię Krajewskiego, począwszy od dzieciństwa w ubogiej żydowskiej rodzinie w Radomiu, poprzez zesłanie i ciężką pracę w Zagłębiu Ruhry, studia w Weimarze i Dessau, aż po karierę architekta w Związku Radzieckim. Jego celem jest udokumentowanie i spopularyzowanie wkładu Krajewskiego w rozwój nowoczesnej architektury oraz zapewnienie jego twórczości należnego uznania. W ten sposób ma również nadzieję rzucić światło na słabo zbadany wątek Polaków studiujących w Bauhausie, a tym samym wpłynąć na polski i niemiecki dyskurs o modernizmie. Historia życia Krajewskiego ma szczególną wartość zarówno dla historii architektury nowoczesnej, jak i dla studiów nad nowoczesnością w ogóle. Jest jak lustro, w którym odbijają się wszystkie problemy i zawirowania XX wieku, od antysemityzmu i totalitaryzmu po migracje, emancypację i walkę klas.

 

fot. Marcin Szczodry, źródło fotografii oryginalnych: Bauhaus-Universität Weimar, Archiv der Moderne

Nota biograficzna:

Marcin Szczodry (rocznik 1988), jest architektem i dziennikarzem mieszkającym i pracującym w Berlinie. Studiował architekturę i urbanistykę na Politechnice Krakowskiej oraz w Münster School of Architecture. Po ukończeniu studiów w 2012 r. przeniósł się do Berlina, gdzie zdobywał doświadczenie w kilku pracowniach architektonicznych, pracując nad różnymi projektami we Francji i w Niemczech. Od 2017 roku, jako współpracownik biura EM2N Architekten, zajmuje się planowaniem innowacyjnych budynków biurowych w Berlinie i Hamburgu. Równolegle z codzienną pracą architekta regularnie publikuje w polskich czasopismach, takich jak Kwartalnik Rzut czy Przekrój. W swoich artykułach zajmuje się architekturą jako zjawiskiem kulturowym, a jego głównym obszarem zainteresowań jest przenikanie się historii, pamięci i polityki w kontekście przestrzennym. W wolnym czasie przemierza Berlin w poszukiwaniu jego modernistycznych skarbów.

 

Urszula Prokop

Projekt Twórcy przyszłości to swoista podróż śladami urodzonych w Polsce architektów i urbanistów, którzy wyemigrowali do Izraela i byli odpowiedzialni za planowanie rozwoju kraju w pierwszych latach jego istnienia.

Po 1948 roku architektura i urbanistyka miały odegrać istotną rolę w formowaniu się nowego stylu życia Izraelczyków i odrodzeniu ich tożsamości narodowej. Jednym z głównych elementów tego społecznego eksperymentu było zaplanowanie całkowicie nowej struktury osadniczej kraju. Przedsięwzięcie to było niezwykle ciekawe zarówno pod względem skali projektu, jak i formy wznoszonej architektury. Wielu z tworzących wówczas architektów pochodziło z Polski i kształciło się w Europie. Po przyjeździe do rodzącego się Izraela otrzymali doskonałe warunki do tworzenia nowatorskich, często eksperymentalnych projektów. Część z nich osiadła w dużych miastach, głównie w Tel Awiwie, gdzie zakładali własne firmy architektoniczne. Inni realizowali swoje wizje angażując się w rządowe projekty inżynierii społecznej, bazującej na tworzeniu nowej przestrzeni życia dla kolejnych fal imigrantów.

W swoim projekcie badawczym Ula Prokop wyruszy w podróż śladami urodzonych na terenie Polski architektów, którzy byli aktywnie zaangażowani w tworzenie nowego środowiska zamieszkiwania dla rodzącego się społeczeństwa Izraela. W szczególności interesuje ją postrzeganie przestrzeni jako nośnika ideologii oraz wpływu architektury na kształtowanie światopoglądu jej odbiorcy.

rys. Urszula Prokop, Kfar Shmuel Beit ha’Am

Nota biograficzna:

Urszula Prokop (rocznik 1993), architektka, urbanistka, badaczka. Mieszka i pracuje w Warszawie. Ukończyła wydział architektury Politechniki Warszawskiej w specjalności „Architektura i Urbanistyka – Miasto jako miejsce rozwoju”. Studiowała także na KU Leuven w belgijskiej Gandawie. Jest współautorką publikacji Adrichalim (Bęc Zmiana, 2016) – leksykonu urodzonych na terenie Polski, żydowskich architektów, którzy w XX wieku stali się ikonicznymi postaciami architektury izraelskiej. Jej badania koncentrują się wokół historii osadnictwa i rozwoju miast oraz ewolucji myśli projektowania urbanistycznego. Miłośniczka Warszawy. Prowadzi wycieczki i wykłady poświęcone powojennej architekturze miasta, w szczególności skupia się na dziedzictwie warszawskiego Muranowa.

 

Yael Vishnizki-Levi

Projekt Manufaktura, dotyczy różnych “reinkarnacji” kompleksu Manufaktura znajdującego się w samym sercu Łodzi. Obiekt, który obecnie pełni funkcję centrum handlowo-rekreacyjnego, był jedną z największych fabryk włókienniczych w okolicy od końca XIX wieku aż do upadku w czasie transformacji ustrojowej w Polsce w latach 90. Czerpiąc inspirację z jednego z pionierskich dzieł gatunku science-fiction, filmu Metropolis (1927, reż. Fritz Lang), projekt przyjmie formę filmu eksperymentalnego i zaprezentuje, przy użyciu narzędzi filmowych i artystycznych, współczesną krytyczną obserwację historii monumentalnego kompleksu w Łodzi, który służy jako ilustracja procesów industrializacji i komercjalizacji w epoce nowoczesności. Era cyfrowa, spotęgowana globalną pandemią, doprowadziła do zmian w handlu i rekreacji w przestrzeni publicznej. Jest to być może jedna z ostatnich okazji do udokumentowania kompleksu przed jego kolejną transformacją. Dlatego też badania skupią się również na aktualnych tendencjach w społecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych aspektach miasta postindustrialnego, gdzie Łódź posłuży za model.

fot. Yael Vishnizki-Levi, Manufaktura, work in progress. Link to trailer: https://vimeo.com/257784946

Nota biograficzna:

Yael Vishnizki-Levi (rocznik 1988) jest artystką wizualną, filmowczynią i badaczką. Ukończyła studia licencjackie (cum laude) w Bezalel Academy for Art and Design w Jerozolimie. Studiowała również w Cooper Union for the Advancement of Science and Art oraz na Uniwersytecie w Tel Awiwie. Obecnie Yael kończy studia magisterskie na wydziale Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim.
Yael wystawia swoje prace na całym świecie, m.in. w BWA Wrocław Główny, Muzeum Współczesnym Wrocław, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, na Biennale Warszawa i w Centrum Sztuki Współczesnej Arad. Brała udział w programach rezydencyjnych, m.in. w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Nida Art Colony, Arad Art&Architecture oraz Styryjskim programie A-i-R.
W swoich pracach Yael zajmuje się ideami reprezentacji i odtwarzania zagadnień historycznych. Interesują ją koncepcje migracji na przestrzeni XX wieku, a także ruchy społeczne i artystyczne z Europy Środkowo-Wschodniej. W swojej pracy wykorzystuje archiwalne obrazy, które pozwalają jej przekazywać osobiste i zbiorowe historie za pomocą filmów, fotografii, dokumentów i listów, a także innych znalezionych przedmiotów. Włączając różne materiały do swoich filmów i instalacji, Yael stara się stworzyć interaktywną, multidyscyplinarną formę sztuki i budować pomosty między przeszłością, teraźniejszością i przyszłością.