Czwarta edycja Akademii Ćwiczenie Nowoczesności poświęcona będzie Europie Wschodniej i jej historycznym oraz współczesnym sposobom rozumienia. Chcemy zmierzyć się z pojęciami Wschodu i Zachodu, przyjrzeć się niespójnościom między politycznymi, geograficznymi i kulturowymi granicami Europy w XX i XXI wieku. Podejmiemy kwestię roli kultury i architektury w kształtowaniu społeczeństw, miast i państw tego regionu świata.

Naszą ambicją jest stworzenie pola do refleksji nad wspólnym doświadczeniem XX-wiecznych ruchów modernizacyjnych państw i społeczeństw Europy Wschodniej, począwszy od ideologicznych podstaw nowoczesności i jej udanych reprezentacji w sztuce i architekturze, poprzez trudne doświadczenia totalitaryzmu i jego spuścizny, aż po współczesne narracje i autorefleksje.

Wreszcie, naszym celem jest nakreślenie szerszej i całościowej perspektywy na to, czym jest Europa Wschodnia i jak możemy lepiej zrozumieć wydarzenia, zmiany i procesy, które ukształtowały świat w ostatnich czasach.

Tegoroczna Akademia, podczas której będziemy zachęcać do szerszej refleksji nad tymi zagadnieniami poprzez wykłady, seminaria i warsztaty, odbędzie się w Berlinie w październiku 2022 r.

Program Akademii Exercising Modernity 2022 będzie się koncentrował na czterech blokach tematycznych:

Blok I: Nowoczesność(-ci) / Modernizm(-y)

Pierwszy blok tematyczny tegorocznej Akademii zostanie poświęcony wielopoziomowej relacji pomiędzy tym, czym jest nowoczesność rozumiana jako zbiór praktyk, form, idei i zmagań jednostek oraz społeczeństw. Uwagę poświęcimy również relacji między nowoczesnością a założeniami modernizmu manifestującymi się na gruncie architektury czy urbanistyki, tj. relacji tyleż opartej na zgodności, co naznaczonej niespójnościami między kulturową teorią nowoczesności a jej praktyką. Omówione zostaną różne dynamiki charakteryzujące dwudziestowieczne dążenia do nowoczesności, z uwzględnieniem specyfiki kulturowej, społecznej czy politycznej tych przeobrażeń w wybranych krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Poznając architekturę Gdyni czy Charkowa lub przyglądając się losom wschodnioeuropejskich architektów rozwijających swoje kariery w Tel Awiwie czy Bejrucie nietrudno odnieść wrażenie, że także Europa Wschodnia była niezwykle podatnym gruntem dla prób praktykowania nowoczesności. Na tyle podatnym, że w krótkim czasie idee te stały się częścią oficjalnych planów rozwojowych, nadając w różnych ośrodkach regionu niespotykanego wcześniej, ale i swoistego tempa przeobrażeń. Ostatecznie ziarna założeń modernistycznych przyjęły się zarówno w krajach dążących do realizacji utopii socjalizmu, jak i tych ukierunkowanych na kapitalizm, jednak i w jednym, i w drugim przypadku wiązało się to ze swoistą rewolucją w postrzeganiu roli architektury, która stała się ważnym polem dla realizacji owych planów.

Wreszcie ostatnim niezwykle istotnym elementem tego bloku tematycznego jest doświadczenie jednostki we wszystkich tych procesach. Jak to często bywa przy systemowym snuciu dalekosiężnych, złożonych planów, zdarza się, że jednostka znika z pola widzenia. Czy w takim przypadku nowoczesność przybliżyła nas do celu w realizacji utopijnych założeń czy może stała się źródłem cierpień?

Blok II: Pomiędzy totalitaryzmami

W drugim bloku tematycznym uwagę uczestników i uczestniczek skierujemy na szereg zagadnień związanych z doświadczeniem dwóch totalitaryzmów, które stało się udziałem państw Europy Środkowej i Wschodniej. Systemy opresyjne – zarówno nazizm, jak i komunizm – wywarły znaczący wpływ na życie społeczeństw europejskich na wiele dekad. Stały się także źródłem wielu dylematów etycznych: jaki wybór miała jednostka chcąc zachować swoją tożsamość i jednocześnie przetrwać? Czy możliwe jest odzyskanie zaufania po manipulacjach trwających dekady? W jaki sposób – w czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu – wytwarzane były narracje na temat przeszłości, teraźniejszości i przyszłości? Jak spuścizna obu totalitaryzmów kształtuje teraźniejszość naszych miast, otaczającej nas infrastruktury i krajobrazu a także środkowo- i wschodnioeuropejską pamięć zbiorową?

Mając na uwadze powyższe pytania i kwestie naszym celem jest przyjrzenie się wybranym miastom Europy Środkowo-Wschodniej jako swoistym palimpsestom, w których kolejne warstwy nakładają się na siebie, czasem celowo próbując zafałszować oryginał, zakrywając wybrane jego elementy, a czasem dopełniając go i budując w miejscach – czasem znacząco – pustych.

Blok III: Świat w ruchu – definiowanie Wschodu i Zachodu

Poruszane w tym bloku zagadnienia zostaną zogniskowane wokół sposobów definiowania Europy Środkowej i Wschodniej, a także immanentnych tym definicjom (nie)spójności odnoszących się do granic politycznych, geograficznych i kulturowych. Będziemy przyglądać się temu, w jaki sposób na przestrzeni minionego stulecia oraz w ostatnich latach kształtowały się wyobrażone i doświadczane podziały między “wschodem” i “zachodem” oraz temu, jak manifestowały się one w przestrzeniach wspólnych, w tym w architekturze czy przestrzennej organizacji miast, miasteczek, przedmieść czy wsi. Zastanowimy się nad politycznymi uwarunkowaniami (re)produkowania tych granic oraz wyobrażeń związanych ze “wschodem”. Będziemy rozważać również to, jak można rozumieć wschód w kontekście spuścizny architektonicznej modernizmu w wydaniu “soc”, a także, na ile modernizm wyrosły na gruncie socjalizmu różni się od modernizmu wyrosłego na gruncie kapitalizmu. Postaramy się nakreślić ramy pojęciowe i prześledzić ewolucję ich ujmowania, także w kontekście współczesnych wydarzeń, które na nowo zmuszają nas do refleksji nad tymi – fizycznymi i wyobrażonymi – granicami.

Blok IV: Dekonstrukcja/Rekonstrukcja

Przestrzeń publiczna wielu miast, miasteczek i wsi Europy Środkowej i Wschodniej wciąż naznaczona jest licznymi elementami rzeźbiarskimi, architektonicznymi czy urbanistycznymi, będącymi materialnymi śladami obcej dominacji i obecności systemów totalitarnych na tych terenach. Szczególną grupą tego typu miejsc i obiektów są pomniki, wznoszone w celu utrwalania propagandowej narracji, niewolnej od przekłamań historii i manipulacji. Inną kategorię tego – czasem postrzeganego jako kłopotliwego – dziedzictwa tworzą różnego rodzaju założenia architektoniczne: poczynając od architektury opresji i Zagłady, jak dawne obozy pracy, przez wznoszone dla władz okupacyjnych budynki rezydencjonalne i administracyjne, aż po potężne blokowiska a nawet całe dzielnice miast, tworzące zgodne z dominującą ideologią przestrzenie mieszkalne. Niektóre z nich, oprócz warstwy symbolicznej mają także swoją wciąż istotną funkcję użytkową, a także estetyczną bądź poznawczą, co sprawia, że jakiekolwiek decyzje dotyczące dalszych losów tego typu spuścizny budzą sprzeczne emocje.

Wychodząc od refleksji nad rolą estetyki w polityce, chcemy spojrzeć przede wszystkim szerzej na problematykę konstruowania form upamiętniania jako elementu tworzenia tożsamości wspólnotowej (narodowej, etnicznej, politycznej etc.). Chcemy postawić pytanie, na ile tego typu spuścizna stanowi współcześnie kłopotliwe dziedzictwo oraz jakie strategie upamiętniania przekładające się na realizacje architektoniczne czy politykę przestrzenną, można odnaleźć w różnych krajach dawnego “bloku wschodniego”.

Po tych zagadnieniach oprowadzą nas eksperci reprezentujący różne perspektywy i dyscypliny z całej Europy.

LOKALIZACJA ORAZ DATY

Akademia Ćwiczenie Nowoczesności 2022 odbędzie się w dniach 17.10-23.10.2022 w Berlinie.

SELEKCJA KANDYDATÓW

Uczestnicy, maksymalnie 18 osób, zostaną wybrani w drodze otwartego naboru. Do udziału w programie Akademia Ćwiczenie nowoczesności | Exercising modernity | Modernität üben | לתרגל מודרניזם mogą aplikować badacze i badaczki z obszaru humanistyki, kuratorzy i kuratorki lub twórcy i twórczynie pochodzący z Izraela, Niemiec lub Polski (albo rezydujący w tych krajach – obywatelstwo nie jest wymagane. Mile widziani są uchodźcy z Białorusi lub Ukrainy). Od kandydatów i kandydatek wymagana jest znajomość języka angielskiego w stopniu przynajmniej komunikatywnym. Kandydaci powinni mieć ukończone 18 lat.

OFERUJEMY

bezpłatny udział w Akademii Ćwiczenie Nowoczesności 2022
częściowy zwrot kosztów dojazdu w wysokości:
– dla uczestników pochodzących z Polski oraz Niemiec – do 90,00 euro
– dla uczestników pochodzących z Izraela – do 180,00 euro
bezpłatne zakwaterowanie w Berlinie
wykłady i warsztaty prowadzone przez uznanych, doświadczonych naukowców i twórców,
interesujący program towarzyszący,
absolwenci Akademii uzyskają prawo zgłoszenia wypracowanego lub rozwiniętego w trakcie Akademii projektu badawczego albo artystycznego do organizowanego przez Instytut Pileckiego w Berlinie specjalnego programu stypendialnego, poświęconego zagadnieniom nowoczesności w XX wieku. O poprzedniej edycji stypendiów można przeczytać w zakładce Stypendia: http://exercisingmodernity.com/stypendia-2019-2/

ZGŁOSZENIA

Kandydatów zapraszamy do przesyłania zgłoszeń w języku angielskim za pośrednictwem poczty elektronicznej na adres: apply@exercisingmodernity.com do dnia 15.08.2022 roku do godz. 20.00. Prosimy o umieszczenie w tytule wiadomości dopisku „Akademia 2022”.

ZGŁOSZENIE POWINNO ZAWIERAĆ

Podpisane i przesłane w formie skanu formularze:
– oświadczenie o administracji i ochronie danych osobowych – załącznik nr 1
– oświadczenie o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych i wizerunku – załącznik nr 2
Biogram artystyczny lub naukowy i/lub portfolio,
Zarys koncepcji półrocznego projektu badawczego związanego z tematyką Akademii Ćwiczenie Nowoczesności 2022 (maksymalnie na 2500 znaków ze spacjami).
Organizatorzy zastrzegają sobie prawo skontaktowania się z wybranymi kandydatami/kandydatkami w celu przeprowadzenia dodatkowych rozmów online.

INFORMACJE DODATKOWE

Akceptowane języki dokumentów aplikacyjnych: ANGIELSKI
Akceptowane będą wyłącznie zgłoszenia indywidualne.
Przyjęte osoby zobowiązują się do wzięcia udziału w spotkaniach w ramach Akademii 2022 w październiku w Berlinie (w zależności od obowiązujących restrykcji w zakresie COVID-19)
Zajęcia i warsztaty będą prowadzone w języku angielskim.
Informacje na temat Akademii Ćwiczenie nowoczesności znajdują sią na stronie Instytutu Pileckiego (www.instytutpileckiego.pl) oraz www.exercisingmodernity.com.
Ewentualne pytania bądź wątpliwości prosimy przesyłać na adres: contact@exercisingmodernity.com.
Rozstrzygnięcie rekrutacji nastąpi do końca sierpnia 2022 roku. Lista zakwalifikowanych zostanie zamieszczona na stronie internetowej Instytutu Pileckiego (www.instytutpileckiego.pl) oraz na stronie projektu: www.exercisingmodernity.com a także na stronach Partnerów.
Organizatorzy nie mają obowiązku uzasadniania decyzji komisji oceniającej. Nie przewidujemy procedury odwoławczej.
W przypadku zakwalifikowania do udziału w projekcie treść tego dokumentu będzie załącznikiem do umowy zawieranej między kandydatem a Instytutem Pileckiego.
Ogłoszenie o naborze kandydatów do Akademii Ćwiczenie Nowoczesności 2022 można pobrać tutaj (w j. angielskim).

ORGANIZACJA

organizator:
Pilecki-Institut Berlin

partnerzy:
Instytut Adama Mickiewicza
Liebling Haus – The White City Center